Terug naar het overzicht

Schoon alternatief: Scania P 280 CNG

Gepubliceerd op 06-01-2017 00:00 uur

Scania stuurde met de P 280 DB 4x2 MNB voor het eerst een auto met aardgasmotor de weg op voor een testrit. De eerste indruk was al snel gevestigd: met een gemiddeld verbruik van 19,9 kg CNG per 100 kilometer en een gemiddelde snelheid van 54 km/h bleek hij zuinig en in staat tot het leveren van een uitstekende transportprestatie.

 

Duurzame mobiliteit
Alternatieve aandrijvingen voor duurzame mobiliteit treden meer en meer op de voorgrond. De bandbreedte reikt van waterstof als brandstof tot elektrische aandrijving met behulp van accu’s, die ook voor distributievoertuigen in de hogere gewichtsklasse worden aangeprezen als goed alternatief. Deze alternatieven zouden in de loop van het komende decennium voor deze categorie ter beschikking moeten komen.
Buiten beeld, als schone oplossing, blijft vaak aardgas. In de vorm van CNG (Compressed Natural Gas) voor distributievoertuigen én als LNG (Liquified Natural Gas) voor het internationale vervoer. Op voertuigen met CNG als alternatieve brandstof hoeven we niet lang meer te wachten – ze zijn al volop leverbaar. En kunnen beschikken over een omvangrijk netwerk van CNG tankstations. Voor Scania was het een goede reden om de P 280 DB 4x2 MNB met CNG als brandstof Europa in te sturen als testtruck. We testten de truck op een aangepaste route, om de beschikking te hebben over een CNG tankstation, zodat door achteraf aftanken het verbruik nauwkeurig kon worden vastgesteld. Verder ging het er bij deze test om het prijsverschil vast te stellen tussen schoon aardgas en diesel. Aangedreven werd de Scania P 280 CNG door de vijfcilinder aardgasmotor OC09 101 280 met een cilinderinhoud van 9,3 liter, werkend volgens het Otto-principe met aparte ontsteking. De motor levert een vermogen van 280 PK bij 1900 omwentelingen per minuut en een maximaal koppel van 1350 Nm dat tussen 1000 en 1400 toeren per minuut beschikbaar is. Gebaseerd op het DC 09 blok voor dieselmotoren, dat ook een vermogen van 280 PK levert, maar een hoogste koppel van 1400 Nm.

 

Zuinig verbruik

De Scania P 280 CNG is als solo distributietruck met een GVW van 18 ton, een vermogen van zo’n 16 PK per ton en een maximaal koppel van niet minder dan 75 Nm per ton tot bijzonder vlotte prestaties in staat. Zonder dat het ten koste gaat van het verbruik. Want dat komt uit op een gemiddelde van 19,9 kg CNG/100 km bij 54 km/uur. Achter deze motor hangt een zestraps Allison volautomaat met een dusdanige totale overbrenging dat hij het beperkte koppel van de Otto-motor onderin het toerengebied aardig weet te compenseren. Zo komt hij in de beginfase van de test vlot en elegant in beweging vanuit stilstand. De in de versnellingsbak ingebouwde secundaire retarder fungeert als betrouwbare hulprem die zorgt van een robuuste vertraging van het voertuig. De Scania P 280 CNG heeft verplicht een retarder, omdat de aardgasmotor niet uit te rusten is met een vlinderklep in de uitlaat. De afstemming van de aandrijflijn op een krukassnelheid van 1184 omwentelingen per minuut bij een wegsnelheid van 80 km/uur bleek goed aan te sluiten op de motorenkarakteristiek en leverde een harmonieuze rijstijl op. Met een testverbruik van 19,9 kg CNG per 100 kilometer heeft deze P 280 met aardgasmotor bij een normale dagelijkse inzet waarschijnlijk geen actieradiusproblemen. De inhoud van de CNG reservoirs (8 x 82 liter) komt bij een volledige vulling onder een druk van 200 bar neer op een hoeveelheid energie die vergelijkbaar is met ongeveer 130 liter diesel. Uitgaand van het door ons gemeten testverbruik zou de truck met CNG motor ongeveer 460 kilometer kunnen afleggen met één tankvulling. In de praktijk is een afstand van 300 kilometer, inclusief laden en lossen, echter realistischer.

 

Attractieve distributietruck

De Scania P 280 NP met de middellange P-cabine van het type CP 16, onderscheidt zich wat de uitvoering en het interieur betreft, absoluut niet van de dieselversie. De acht lichtgewicht CNG reservoirs uit een kunststofcomposiet zijn in groepen van vier links en rechts achter de chassisbekleding gemonteerd. Voor het distributievervoer is het een ideale cabine, met een ruim interieur en royale bergruimte achter de stoelen. De werkplek voor de chauffeur is daardoor riant, maar ook praktisch, met name door de overzichtelijke indeling van het dashboard, het multifunctionele stuurwiel dat een uitstekende grip biedt, en de logische positionering van de schakelaars en hendels. De combischakelaar aan de stuurkolom, voor de programmakeuze van de Allison transmissie en de bediening van de retarder, werd overgenomen van de Scania Opticruise.

 

Fluisterende motor

De aardgasmotor verrast meteen na het aanspringen met een heel gelijkmatige loop, en met een laag geluidsniveau. Vergeleken met een dieselmotor is de gasmotor uitgesproken stil. Het toerental ligt wat hoger, door het andere karakter van een gasmotor. Dat hogere toerental heeft nauwelijks effect op het geluidsniveau – dat blijft laag. Maar bij het inschakelen van de retarder is er sprake van een onaangename ruk aan de auto. In het standaard programma is er nauwelijks ruimte voor de chauffeur om zelf in te grijpen. Op zich geen probleem, je zou er op moeten kunnen vertrouwen dat de transmissie met geïntegreerde retarder onder alle omstandigheden de juist beslissingen neemt. Maar in de praktijk zijn er toch situaties denkbaar dat je zelf zou willen ingrijpen – bijvoorbeeld wanneer de auto onbelast rolt. Opvallend is vooral het bijzonder grote veercomfort van deze vollucht geveerde truck. Hij biedt een enorme stabiliteit tijdens het rijden, die te vergelijken is met de rijkarakteristiek van een bus op een slechte weg. De eindconclusie is dan ook dat de Scania P 280 DB 4x2 MNB met aardgasmotor wist te overtuigen als milieuvriendelijke distributietruck, met een duurzame en schone brandstof grootste voordeel.

 

Duur alternatief

En schoon imago kost geld – voor de P 280 CNG betaal je duidelijk meer dan voor de vergelijkbare P 280 D met dieselmotor. Daar komt nog bij dat het onderhoud duurder is door een korter olieverversingsinterval, en door het gebruik van bougies die ook regelmatig vervangen moeten worden. In de prijslijst van Scania staat dit rondom lucht geveerde chassis met middellange P-cabine in de uitvoering CP 16 zonder opbouw voor een bedrag van rond de 123.000 euro. Vergeleken met de P 280 D met Opticruise en retarder betekent dat een meerprijs van ruim 37.000 euro, onderverdeeld in 26.000 euro voor de gasreservoirs en de rest voor de Allison automatische transmissie. De meerprijs voor de CNG motor OC 09 is relatief gering. Dat de tweepedaals Opticruise transmissie in deze configuratie niet bruikbaar is komt doordat de toerentalsynchronisering van deze bak niet te combineren valt met de aardgasmotor. De meerprijs van 37.000 euro heeft uiteraard ook zijn uitwerking op de kilometerkosten. De leasekosten van de P 280 CNG komen op 37.740 per jaar, terwijl de P 280 D met Opticruise uitkomt op een leasebedrag van 22.200 euro. De meerprijs bedraagt dus 15.540 euro per jaar voor de versie met aardgasmotor.

 

Geen amortisatie

In het distributievervoer met een gemiddeld jaarkilometrage van 60.000 kilometer zijn deze extra kosten niet te compenseren. Vooral niet bij de huidige brandstofkosten van 0,94 euro/kg voor CNG “H” en 1,10 euro voor een liter diesel. Weliswaar rij je zuiniger met CNG, maar de energiedichtheid van CNG is zoveel ongunstiger dan die van aardgas – diesel versus CNG is 1:1,31 – dat het geen rendement brengt. Zeker als je ook nog rekening houdt met het thermisch rendement van beide motortypen. Moderne Otto-motoren komen op een rendement van 38 procent, terwijl bij dieselmotoren een rendement tot 46 procent nodig is. Dat levert een specifiek verbruik op met een verhouding van 1,0 op 1,15. Zo zou 1 kg CNG met een kostprijs van 0,94 euro overeenkomen met 1,15 liter diesel met een kostprijs van 1,27 euro. Dus kosten 100 km bij een testverbruik van 19,9 kg CNG/100 km met de P 280 CNG ongeveer 18,70 euro. De P 280 D daarentegen, komt via dezelfde rekensom op een omgerekend verbruik van 22,9 liter/100 km, ofwel een kostprijs van 25,19 euro. Doorgerekend naar 60.000 km/jaar, levert het op jaarbasis een voordeel op van rond de 3.984 euro op voor de CNG versie. Het zal duidelijk zijn dat het voordeel voor de CNG versie groter wordt naarmate de kilometrages verder uit elkaar lopen. Voor vervoerders met een eigen CNG tankstation valt er nog wat meer voordeel te halen door de lagere kostprijs per eenheid brandstof. Maar dan gooit de hogere leaseprijs weer roet in het eten. Het wordt een ander verhaal wanneer je als vervoerder kist voor de aanschaf van de truck, een eigen CNG tankstation installeert en de truck langer in het wagenpark houdt. Het kan een interessante oplossing zijn voor nutsbedrijven, vooral in combinatie met het gebruik van biogas.

 

Subsidiëring noodzakelijk

Om het gebruik van aardgas als alternatieve brandstof te stimuleren, zijn er vooral maatregelen van de overheid nodig. Belangrijk is het scheppen van duidelijkheid en zekerheid met betrekking tot aardgas en de wijze waarop deze brandstof fiscaal wordt behandeld. Belangrijk is ook het ontkoppelen van de aardgasprijs en de olieprijs, om de gasprijs aan de pomp omlaag te krijgen. Verder ligt er een taak voor de voertuigfabrikanten: investeren in de ontwikkeling en de productie van aardgasvoertuigen kan betekenen dat de kostprijs omlaag gaat en de verkochte aantallen omhoog. Wat milieuzones in steden en het belasten van CO2 uitstoot betreft, zouden aardgasvoertuigen gelijkgesteld moeten worden met elektrische voertuigen. Het zou betekenen dat ze ook ongehinderd mogen rijden in dit soort gebieden. Spelen met de samenstelling van de brandstoffen en de prijs ervan creëert mogelijkheden om grotere marketingactiviteiten rond alternatie brandstoffen te ontwikkelen en daardoor het gebruik van fossiele brandstoffen verder terug te dringen. Het belangrijkste argument in het voordeel van aardgas blijft de beperkte CO2 uitstoot, het vervelendste broeikasgas dat we kennen. Benzine als brandstof levert 25 procent minder CO2 op dan hoogcalorisch aardgas, een dieselmotor produceert 15 procent minder CO2. Bovendien is aardgas te mengen met synthetisch gas dat bijvoorbeeld wordt gewonnen uit biomassa. Ook loopt een aardgasmotor doorgaans op puur biogas of synthetisch gas, in de vorm van LNG of CNG. Aan de infrastructuur hoeft weinig veranderd te worden voor deze toepassingen – het netwerk is er klaar voor.

Door: Adelbert Schwarz